Ο ρόλος αυτός αναγνωρίζεται και ενισχύεται από τον ίδιο τον ΓΓ του ΝΑΤΟ κ. J. Stoltenberg, ο οποίος και παραβρέθηκε στις σχετικές εργασίες προσφάτως στη Λισαβώνα. Θα ακολουθήσει από τον Μάρτιο 2022 το στάδιο των δύσκολων διακυβερνητικών διαπραγματεύσεων.
Ποιες είναι, όμως, οι κύριες κατευθύνσεις των αλλαγών στο στρατηγικό δόγμα; Το 2019 ο Πρόεδρος Μακρόν άνοιξε την συζήτηση σχετικά με το μέλλον του ΝΑΤΟ χαρακτηρίζοντας ευθέως ως ανεπαρκή τον υφιστάμενο σχεδιασμό Οι ΗΠΑ μεταβάλλουν τον επιχειρησιακό σχεδιασμό τους αποδίδοντας μεγαλύτερη έμφαση στον Ειρηνικό Ωκεανό και την εξέλιξη εμπορικών, βιομηχανικών και στρατιωτικών ανταγωνισμών σε αυτή την πλευρά του πλανήτη. Η έκβαση των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν, αλλά και στην Συρία, μας αποκάλυψαν νέους περιορισμούς στη δράση του ΝΑΤΟ, τον ρόλο άλλων περιφερειακών δυνάμεων, αλλά και τις αντιστάσεις των τοπικών κοινωνιών.
Οι εξελίξεις αυτές βρίσκουν την Ευρώπη μάλλον απροετοίμαστη. Θεωρούμε δεδομένη την ειρήνη την οποία πράγματι έχουμε επιτύχει επί δεκαετίες στην ήπειρο. Αλλά, δεν αποδίδουμε τη δέουσα προσοχή στις εξωτερικές απειλές, όπως συμβαίνει με τα ζητήματα της ενέργειας και τις ασύμμετρες απειλές στις οποίες είμαστε όλοι εκτεθειμένοι. Το ποσοστό των δαπανών για αμυντικό εξοπλισμό παραμένει χαμηλό. Περιορισμένη παραμένει και η βούληση για έναν ευρωπαϊκό σχεδιασμό για την άμυνα και την ασφάλεια. Η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι καθηλωμένη στις βεβαιότητες της μεταπολεμικής εποχής για παροχή προστασίας από τις ΗΠΑ. Δεν υπάρχει, όμως, διευθέτηση ζητημάτων ασφαλείας δίχως αμοιβαιότητα.
Η Ελλάδα κινήθηκε δυναμικά, καθώς είναι από τις ελάχιστες χώρες της Ευρώπης η οποία αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα των κινδύνων για την εθνική κυριαρχία. Με νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα και νέες αμυντικές συμφωνίες με Γαλλία και ΗΠΑ, αλλά και σχέσεις αμοιβαίας συνεργασίας με ισχυρές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, δημιουργεί ένα ευμενές διπλωματικό και επιχειρησιακό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της οιασδήποτε απειλής.
Ωστόσο, οι διμερείς συμφωνίες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον αναντικατάστατο ρόλο του ΝΑΤΟ. Πρόκειται για έναν οργανισμό ο οποίος διαθέτει την ισχυρότερη επιχειρησιακή ικανότητα, προάγει την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και επιτρέπει την ενισχυμένη πολιτική συνεργασία των κρατών. Είναι ευπρόσδεκτη, ακόμη, η επαναφορά της έμφασης στις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες τις οποίες μοιράζονται τα μέλη του.
Τα ευρωπαϊκά κράτη θα πρέπει να αρθούν στο ύψος της πρόκλησης του νέου στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ με διάθεση αμοιβαιότητας, ενίσχυσης των υποδομών ασφάλειας και ισχυρή πολιτική βούληση. Αποτελεί σημαντική συνθήκη για την ενίσχυση της διατλαντικής σχέσης η οποία ενώνει Ευρώπη και ΗΠΑ. Αλλά και την μόνη ρεαλιστική επιλογή για τη βιωσιμότητα της ευημερίας των κρατών και των λαών της Ευρώπης.
Την επόμενη δεκαετία θα χρειαστούμε ισχυρά αντίδοτα στις απειλές οι οποίες ανακύπτουν στον τομέα της τεχνολογίας και της ασφάλειας των δικτύων επικοινωνίας, της ενέργειας, των ασύμμετρων απειλών από την τρομοκρατία και κατά της ομαλής διακίνησης αγαθών, αλλά και την ανάδυση περιφερειακών δυνάμεων οι οποίες θα λειτουργήσουν αναθεωρητικά και εις βάρος της διεθνούς νομιμότητας και του status quo.
Η συζήτηση αυτή πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη δημοσιότητα. Γιατί μόνον μέσω της εκτίμησης των μεσοπρόθεσμων κινδύνων, θα διασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τις σημερινές και τις επόμενες γενιές. Η Ευρώπη αποτελεί έναν ισχυρό πόλο δημοκρατίας και ελευθερίας. Αλλά, θα πρέπει να πρωτοστατήσει και στα ζητήματα άμυνας και ασφάλειας.
Πατήστε εδώ για να διαβάστε το άρθρο όπως δημοσιεύθηκε στο "Παρασκήνιο" της 23ης Οκτωβρίου 2021 (σελ. 13)